Introduction: Understanding an unseen passage in Sanskrit can be challenging for Class 10 students. However, with the right approach and practice, it becomes easier. This guide offers essential tips, practice strategies, and methods to answer questions effectively.
अपठितावबोधनम् (Unseen Passage) ( 01)
पाठः: अस्मिन् नगरे एकः विद्यालयः अस्ति। तत्र विविधाः विषयाः अध्याप्यन्ते। विद्यालये एकः उद्यानं अपि अस्ति यत्र बालकाः क्रीडन्ति। प्रति वर्षे विद्यालये विज्ञान मेला आयोज्यते। छात्राः विज्ञानसम्बद्धानि परियोजनानि प्रदर्शयन्ति। अस्मिन् वर्षे एकः छात्रः आकाशे ग्रहाणाम् चलनम् दर्शयन् पुरस्कृतः अभवत्। शिक्षकाः छात्राणाम् उत्साहं वर्धयन्ति।
बहुविकल्पीय प्रश्नाः (Multiple Choice Questions)
नगरे किमस्ति? (What is in the city?) a) उद्यानम् b) विद्यालयः c) विज्ञान मेला
उत्तरः: b) विद्यालयः
विद्यालये किमस्ति? (What is in the school?) a) ग्रन्थालयः b) उद्यानम् c) तरणतालम्
उत्तरः: b) उद्यानम्
विद्यालये कदा विज्ञान मेला आयोज्यते? (When is the science fair organized in the school?) a) प्रति मासे b) प्रति वर्षे c) प्रति सप्ताहे
उत्तरः: b) प्रति वर्षे
छात्राः किम् प्रदर्शयन्ति? (What do students display?) a) कलाकृतियानि b) विज्ञानसम्बद्धानि परियोजनानि c) खेलकूद प्रदर्शन
उत्तरः: b) विज्ञानसम्बद्धानि परियोजनानि
बहुविकल्पीय प्रश्नाः (Multiple Choice Questions) Continued
छात्रः किं दर्शयन् पुरस्कृतः अभवत्? (For what did the student receive an award?) – Continued a) वृक्षारोपणं b) आकाशे ग्रहाणाम् चलनम् c) जलसंरक्षणम्
उत्तरः: b) आकाशे ग्रहाणाम् चलनम्
शिक्षकाः किम् कुर्वन्ति? (What do teachers do?) a) उत्साहं वर्धयन्ति b) पाठयन्ति c) परीक्षा आयोजयन्ति
उत्तरः: a) उत्साहं वर्धयन्ति
अतिलघूत्तरात्मकाः प्रश्नाः (Very Short Answer Questions)
विद्यालये के क्रीडन्ति? (Who plays in the school garden?)
उत्तरः: बालकाः क्रीडन्ति।
विज्ञान मेलायाम् एकः छात्रः किम् दर्शयति? (What does one student show at the science fair?)
उत्तरः: आकाशे ग्रहाणाम् चलनम् दर्शयति।
विद्यालये किमस्ति? (What is there in the school?)
उत्तरः: उद्यानं अस्ति।
एकपदेन प्रश्नाः (One-word Answer Questions)
नगरे किमस्ति? (What is in the city?)
उत्तरः: विद्यालयः।
विज्ञान मेला कदा आयोज्यते? (When is the science fair organized?)
ग्रामे किमस्ति? (What is in the village?) a) उद्यानम् b) सरोवरः c) विद्यालयः
उत्तरः: b) सरोवरः
सरोवरस्य परितः के यच्छन्ति छायां? (Who provide shade around the pond?) a) वृक्षाः b) भवनानि c) पर्वताः
उत्तरः: a) वृक्षाः
ग्रामीणाः किं कुर्वन्ति? (What do the villagers do?) a) परस्परं सहायतां कुर्वन्ति b) नाट्यं कुर्वन्ति c) गायनं कुर्वन्ति
उत्तरः: a) परस्परं सहायतां कुर्वन्ति
अतिलघूत्तरात्मकाः प्रश्नाः (Very Short Answer Questions)
बालाः किम् कुर्वन्ति सरोवरे? (What do children do in the pond?)
उत्तरः: जलक्रीडां कुर्वन्ति।
प्रति वर्षे ग्रामे किम् भवति? (What happens every year in the village?)
उत्तरः: उत्सवः भवति।
एकपदेन प्रश्नाः (One-word Answer Questions)
ग्रामस्य जनाः प्रातःकाले किम् कुर्वन्ति? (What do the villagers do in the morning?)
उत्तरः: पूजां।
सरोवरे के सन्ति? (Who are in the pond?)
उत्तरः: जलपक्षिणः।
Tips to understand unseen passage in sanskrit language
Understanding an unseen passage in Sanskrit, especially for students, involves several key steps and strategies. Here are some tips:
Familiarity with Vocabulary: Enhance your vocabulary in Sanskrit. Knowing more words helps in understanding the passage better.
Understand the Context: Try to get a general idea of what the passage is about. Look for familiar words or cognates (words that look similar to those you know in another language, like Hindi).
Identify Keywords: Look for key nouns, verbs, and adjectives. These words often hold the main idea of the sentences and the passage.
Understand Grammar and Syntax: Sanskrit has a complex structure. Pay attention to verb conjugations, gender, and case endings, as they can change the meaning of a sentence.
Practice Regularly: Regular reading of Sanskrit texts improves comprehension skills over time.
Use Context Clues: If you encounter an unfamiliar word, use the rest of the sentence or passage to guess its meaning.
Summarize Paragraphs: After reading each paragraph, summarize it in your own words to ensure understanding.
Look for Logical Connections: Identify if the sentences or paragraphs follow a cause and effect, problem and solution, or any other logical pattern.
Practice Writing Answers: After understanding the passage, practice writing answers to potential questions.